Məqsəd asan başa düşülən bir anlayışdır. Hər kəs hətta bir uşağa belə, məqsəd anlayışının nə olduğunu asanlıqla izah edə bilər. Lakin bunun əksinə, strategiya “inkişaf etmiş fizika” kimi insanlarda fasilə yaradır. Sanki hamının strategiyanı başa düşə bilməməsi kimi geniş bir düşüncə var. Nobel mükafatı laureatı fizik Luiz Alvarez qeyd edirdi ki:
“Dərsini “qabaqcıl fizika “adlandıran müəllim mövzunun çətin olduğunu düşünür, əks halda o dərsini “əsas fizika” kimi adlandırardı”.
Əslində strategiya anlayışı hədəf qədər asandır. “Haraya?” sualın cavabı Hədəf, “necə?” Sualın cavabı isə strategiyadır. Strategiya məqsədə aparan yoldur. Uğurlu olmaq üçün əvvəlcə bir hədəf təyin etmək və sonra bu hədəfə gedən yolu, yəni strategiyanı seçmək lazımdır.
Qarşılaşdıqları ilk maneədə seçdikləri strategiyadan imtina edənlər və digər yollardan yayınanlar ümumiyyətlə uğursuz olurlar. Bir marka yaratmaq üçün uzunmüddətli dövrdə əldə ediləcək bir məqsəd qoymalı və bu məqsədə çatmaq üçün seçilən strategiyada israr etməlisiniz. Uğuru əzm olmadan əldə etmək olmaz.
Ancaq bəzən işlər bizim planladığımız, düşündüyümüz kimi olmaya da bilir. Həyat insanlara elə maneələri təqdim edir ki, onları dəf etmək mümkün olmur. İsrar etmək strategiyanın əsas şərti ola bilər, lakin bəzən həyatın həqiqətləri dahiyanə strategiyaları belə qeyri-işlək hala gətirir. Belə bir vəziyyətdə strategiyada israr etmək, ehtiyatları israf etməkdir. Olmayacaq bir duaya amin demək əvəzinə, strategiyanı tərk etmək və şirkətin resurslarının tükənməməsi üçün həyat həqiqətlərini qəbul etmək lazımdır. Seneca’nın dediyi kimi:
“Küləyin istiqamətini təyin edə bilməyəcəyik, ancaq yelkənlərimizi hər küləyə görə tənzimləyə bilərik.”
Ölçmə və biçmə ilə nə qədər yaxşı müəyyənləşdirilməsindən asılı olmayaraq, hədəfə gedən yolun unikal olmadığını, birdən çox seçim olduğunu və nəinki yolların, hətta hədəfin də dəyişə biləcəyini bilmək lazımdır. İnsanlar və ya şirkətlər üçün vahid tərif və vahid uğur yolu yoxdur.
Ziddiyyətli görünsə də, müvəffəq olmaq üçün həm planlaşdırmaq, həm proqram qurmaq, həm də davamlı olmaq və həyatın axışına uyğun bir çeviklik göstərmək lazımdır. Həm qətiyyətli, həm də səbirli bir idealist və həyat həqiqətlərini olduğu kimi qəbul edən realist olmaq lazımdır.
Henri Mintzberg və Clayton Christensen şirkətlərin strategiyalarından imtina etməli ola biləcəyini söyləyirlər; çünki strategiyalar yalnız şərtlər düzgün olarsa etibarlıdır. Strategiya hazırlayarkən heç kimin düşünə bilmədiyi müstəsna vəziyyətləri proqnozlaşdırmaq mümkün olmadığından, gözlənilməz hallarla qarşılaşan şirkətlər öz strategiyalarını yenidən qiymətləndirməyə ehtiyac duya bilərlər.
Gözlənilməyən, əvvəlcədən ehtimal olunmayan vəziyyətlər həm şirkətlər, həm də imkanlar üçün bir maneə ola bilər. Uğurun açarı hədəfi və strategiyanı ümumiyyətlə dəyişdirmək deyil, yeni şərtləri nəzərə alaraq yeni yollar sınamaqdır. Şirkətlər çox səy göstərərək (qəsdən strategiya) təyin etdikləri strategiyanı tərk edərək və ya yeni imkanlara sahib olduqda ortaya çıxan strategiyanı necə sınamağı bilməlidirlər.
Uğurlu olmaq üçün bir strategiya planlaşdırmaq, diqqətlə müəyyənləşdirmək və bu strategiyanı həyata keçirmək üçün qətiyyətli olmaq lazımdır. Hər maneədə strategiyanı şübhə altına almaq düzgün deyil. Həqiqət strategiyada israr etməkdir. Əslində, qarşılaşdıqları maneələrə baxmayaraq, böyük markalar strategiyalarını israr etdikləri üçün müvəffəq oldular.
Ancaq bəzən həyat həm hədəf, həm də strategiyaları mənasız edə biləcək çətinliklər və ya fürsətlər gətirir. Belə bir vəziyyətdə həyat həqiqətlərini qəbul etmək vacibdir. Bir strategiyanın düzgünlüyü, şirkətin fəaliyyətini davam etdirə, böyüdə və inkişaf etdirə bilməsindən asılıdır. Hər strategiya aid olduğu şərait üçün etibarlıdır. Vəziyyətlərdə köklü bir dəyişiklik olarsa, hədəfini və strategiyasını dəyişdirmək lazım ola bilər.
Heç bir strategiya həyatın həqiqətlərinə qarşı çıxa bilməz.
Mənbə: kigem.com
