İnsan resurslarının idarəsi xüsusilə rəqabət şəraitində və dəyişkən iş mühitində şirkətlər tərəfindən yaradılan strategiyaların reallaşdırılmasında vacib mövqedədir. İş şəraiti nəzərə alınmaqla strategiyaların həyata keçirilməsi üçün təşkilatdakı vəzifələrin təlimatları və işçilərin ixtisası müəyyənləşdirilməlidir. Bu səbəbdən vəzifələrdə işləyəcək insanların uyğun olub olmamasının səbəbləri iş analizi ilə müəyyən edilir.
Şirkətlər üçün iş analizi anlayışı xüsusən də insan resursları departamentində böyük önəm daşıyır.
İnsan resursları meneceri, şirkət daxilində insan resurslarından səmərəli istifadəni təmin etmək üçün hazırlanan proqramlardan yararlanır. Proqramların idarə edilməsi üzrə isə mövcud iş quruluşu haqqında məlumatdan istifadə edir. Bu məlumat əsasən iş analizi yolu ilə əldə edilir.
İş analizi, məlumatların əldə edilməsi, qeyd olunması və araşdırılması prosesidir. Məlumatlar, iş, işin növü, işə ayrılan vaxt, alətlər, avadanlıqlar, səlahiyyətlər və məsuliyyətlər, əlaqəli şöbələr və işçilərin ixtisaslarını əhatələndirir.
Bildiyimiz kimi şirkət daxilində aparılan hər bir iş biznesin strateji məqsəd və vəzifələri istiqamətində yönəldilir. Bu baxımdan işlərin analizi prosesi qarşıya qoyulmuş məqsəd və vəzifələrin əldə olunmasına öz töhfəsini verir. Analiz nəticəsində əldə olunan məlumatlar müəssisə üzvlərinin davranışlarını qiymətləndirməyə əhəmiyyətli dərəcədə kömək edir. Hər hansı bir qiymətləndirmə prosesinə töhfə biznes analizinin vacib bir funksiyasıdır.
Biznesin təhlili insan resurslarının idarə edilməsinin əsas vasitəsidir. Nəticələrinin geniş istifadəsi səbəbindən biznes təhlili insan resurslarının idarə edilməsi fəaliyyətinin əsasını təşkil edir.
Biznes Analitiki
İş analizi həyata keçirən şəxslər iş analitiki adlanır. İş analitiki bir müəssisəni yaxud təşkilatı araşdıran və təşkilatın iş modelinin texnologiya ilə necə birləşdiyini qiymətləndirən mütəxəssisdir.
İş təhlilçisi innovasiya proseslərinin həyata keçirilməsində müxtəlif layihələr üzərində işləməyi bacarmalı, gələcək tələbləri müəyyənləşdirməlidir. Bu tələblərə uyğun həllər hazırlamalıdır.
İş analizi edərkən: “ İş nə üçün, nə zaman, harada, necə tamamlanmalıdır?” kimi suallara cavab verilməlidir. Bununla yanaşı, iş üçün gərəkli olan və işçilərin işi görməsi üçün sahib olduqları fiziki və zehni xüsusiyyətlər də nəzərdən keçirilməlidir.
İş analizi prosesinin mərhələləri
İlk olaraq biznes analizinin planlaşdırılması haqqında ətraflı şəkildə düşünülür. Əgər analiz olunma qərarı alınarsa, bunun üçün hazırlıq işləri görülür. Bütün hazırlıqlar başa çatdıqda iş analizi müəyyən olunmuş iş üçün həyata keçirilir. Bunun üçün məlumat toplama üsulu da seçilir və bu metod istifadə olunmaqla məlumatlar toplanılır. Son olaraq toplanan məlumatlara uyğun iş təlimatları və iş tələblərinin yaradılır.
İş analizinin həyata keçirilməsi üçün müxtəlif metodlar istifadə olunur. Onların da müsbət və mənfi tərəfləri mövcuddur. Anket, görüşmə, müşahidə kimi metodların tətbiq olunması, bəzən hər üçü istifadə olunmaqla karma metodun yaradılaraq iş analizi edilir.
İşin təsviri
İş analizi nəticəsində əldə olunan məlumatlar, müəyyən bir qayda ilə işin təsvirində verilir. Bu şəkildə bir işin vəzifələri, səlahiyyətləri, işlərin yolu və qaydası, iş şəraiti yazılı şəkildə müəyyən edilir. Bu sənəd iş təsviri adlanır. İş təsvirləri üç əsas hissədən ibarətdir: İşin şəxsiyyəti, işin xülasəsi və yerinə yetiriləcək vəzifə və məsuliyyət.
İş nömrəsi
Bu bölmədə işin adı və ikinci hissə, əgər varsa nömrəsi, kodu və iş təsvirinin hazırlandığı tarix kimi məlumatlar var. Bu hissədə müəssisə adlarının standartlaşdırılmasına diqqət yetirilməlidir.
İşin xülasəsi
İşin məqsədi, əhatə dairəsi və vəzifələrini göstərən hissədir. Bu hissədə iş onu digər işlərdən fərqləndirəcək şəkildə yazılmalıdır. İşin vəzifələri ilə bağlı bütün vacib faktlar qısaca ifadə edilmişdir. İşin xülasəsi iki əsas məqsəd üçün edilir:
- İşin və ya tapşırığın adı, adı kifayət qədər təsvir olunmursa, işin xülasəsi işin müəyyənləşdirilməsinə kömək edir.
- İşin xülasə tərifi iş təsvirini oxuyan şəxsə onu başdan sona qədər oxumadan iş haqqında ümumi bir fikir verir.
Vəzifə, səlahiyyət və vəzifələr
İş zamanı istifadə olunan maşın və materiallar, işlə bağlı maliyyə məsuliyyəti, iş şəraiti, iş riski kimi mövzuları əhatə edir. İş bölgüsünün təşkili üçün ilk addım işin əsas tapşırıqlarının mərhələlərini və ya hissələrini müəyyənləşdirir.
Mənbə: dergipark.org.tr
Öz biznes planını yaz! adlı məqaləyə nəzər yetirmək üçün buraya klikləyin.
