Effektin özündən bəhs etməzdən əvvəl gəlin adına nəzər yetirək. Belə ki, “ringelman” nədir, nə deməkdir bu söz? Əslində, effektin özü ilə bağlı olacaq xüsusi bir mənası yoxdur, kəşf edənin, yəni fransız kənd təsərrüfatı mühəndisi Maximilien Ringelmann (1861-1931) tərəfindən müşahidə olunduğu üçün adı da psixoloqlar tərəfindən məhz belə – onun adı ilə adlandırılmışdır.
Bəs yaxşı,mahiyyəti nədən ibarətdir?
Bu suala cavab versək, qədimlərdən bəri qəbul edib danışdığımız, dəfələrlə söylədiyimiz bir sıra atalar sözlərimizi danmış olacağıq. Məsələn, “Güc birlikdədir”, “Tək əldən səs çıxmaz”, “El gücü, sel gücü” , “El bir olsa dağ oynadar yerindən” və s. Yəqin ki, nümunə atalar sözlərindən söhbətin əslində nədən getdiyindən, eksperimentin məzmununun nədən ibarət olduğu haqqında hər hansı bir təsəvvürünüz formalaşdı. Belə ki, əsas mahiyyət bundan ibarətdir ki, qrupda iştirakçıların sayı artdıqca, bu qrupda hər bir fərdin iş üçün səyləri, cəhdləri də gözlənilənin tamamilə əksinə olaraq, bir o qədər azalır, aşağı düşür.
Ringellman davranışa 1913 -cü ildə şahid olur. Bu mühəndis ilkin araşdırmalarında 5 saniyə boyunca müxtəlif sayda iştirakçıları olan qrupların ip çəkmə ekpermentini edir.Birinci eksperimentdə 14 nəfər iştirakçı ayrı-ayrılıqda ipi çəkirlər, sonra 7 nəfərlik 2 qrupa bölünürlər, ən sonda isə 14 nəfər bir yerdə iştirak edirlər. Bu müddət ərzində həmin qruplar növbəli şəkildə ipi çəkirlər və bu vaxt hər bir iştirakçının ipi çəkərkən verdiyi gücü əvvəlcədən təyin olunmuş cihazla ölçülür. Nəticələr isə kifayət qədər maraqlı olur, cihazın qeydə aldığı nəticələrə görə ipi tək çəkən iştirakçılar ortalama olaraq 85.3 kq güc ağırlığı tətbiq edirlər, 7 və 14 nəfərlik qruplarda isə bir nəfərə düşən orta güc müvafiq olaraq 65 və 61 kq təşkil edir. Göründüyü kimi qrupda iştirakçı sayı artdıqca hər insanın sərf etdiyi güc aşağı düşür. Səbəb isə bəllidir. Hər bir insan tək özünə arxalandıqda maksimum şəkildə güc tətbiq edir. Qrupda isə gücə qənaət etmək olar və bu zaman insan öz gücünün hamısından istifadə etmir. Düşünülür ki, heç kim bunun fərqində belə olmayacaq. Bu təcrübə ilk dəfə müşahidə olunub kəşf edildikdən sonra başqaları tərəfindən də aparılmış və eyni nəticə meydana çıxmışdır. Dəfələrlə bir çox təcrübələrdən keçdikdən sonra elmi ad qoyularaq, sübuta yetirilmişdir.
“Tarix boyu izah olunmayan maraqlı hadisələr 1” adlı yazını oxumaq üçün bura daxil olun.
