Menecment (idarəçilik) – təşkilatın məqsədlərinə çatmaq üçün resurslardan effektiv və səmərəli şəkildə istifadə etməklə həyata keçirilən işlərin məcmusudur. Həmin işlər əsas menecment funksiyaları olaraq 4 cür qruplaşdırılır:
1. Planlaşdırma və qərar qəbuletmə – şirkət üçün hədəflərin eləcə də hədəflərə çatmaq üçün yolların müəyyən edilməsidir.
2. Təşkiletmə – şirkətin resurslarının düzgün yönəldilməsi və prosedurların formalaşdırılmasıdır.
3. Liderlik – şirkətin ümumi məqsədinə çatmaq üçün işçi heyətinin motivasiya edilməsidir.
4. Nəzarət – şirkətin ümumi məqsədinin doğru olub olmamasının yoxlanılması, lazım gəldikdə isə müdaxilə edilməsidir.
Menecment prosesini həyata keçirən şəxs menecer adlanır. Sahibkar (vaxtını və pulunu biznesi üçün riskə qoyan şəxs) biznesi özü idarə etmədikdə menecerə ehtiyyac yaranır. Menecerin vəzifəsi mövcud resursları effektiv və səmərəli şəkildə istifadə etməklə şirkətin məqsədlərinə çatmaqdır. Bunun üçün menecerin istifadəsində 4 cür resurs olur:
1. Maliyyə – pul ekvavalentləri, qiymətli kağızlar
2. Fiziki – avadanlıqlar, maşınlar
3. İnformasiya – hesabatlar, uçot sənədləri, əmrlər
4. İnsan – işçilər
Menecerlər vəzifələrindən asılı olaraq menecment funksiyalarını müxtəlif dərəcədə həyata keçirirlər. Yəni, yüksək vəzifəli (top) menecerlərin işinin əsas hissəsini planlaşdırma və nəzarət funksiyaları təşkil etdiyi halda, aşağı vəzifəli menecerlərin işinin əsas hissəsini isə təşkiletmə və liderlik funksiyaları təşkil edir.
Ümumi menecer xüsusiyyətləri: özünə inam, ambisiya (lovğalıq), vizyon (görmə qabiliyyəti), risk edə bilmək, çeviklik, rəqabətcil olmaq, özünü tənqidi bacarmaq, liderlik;
Menecerlərdən tələb olunan bacarıqlar
1. Texniki bacarıqlar – avadanlıqlarla işləmək bacarığı. Bu bacarıq aşağı səviyyəli menecerlərdən tələb olunur.
2. Emosional bacarıqlar – insanlarla işləmək bacarığıdır. Bu bacarıq bütün menecerlər üçün eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir.
3. Konseptual bacarıqlar – “şirkəti görmə ” bacarığıdır. Bu bacarıq, əsasən, top menecerlərə xas olur.
İerarxiyaya (vəzifələrin bir-birinə tabe olduğu sistemə) əsasən şirkətlərin təşkilati quruluşunda işçi heyət 3 səviyyəyə bölünür. Müasir sistemdə isə bu quruluşa ekspertlərdə əlavə olunub. İşçi heyəti:
1. Top menecment – şirkətin ümumi idarə olunması və strateji qərarlara cavabdehdir.
2. Bölmə menecerləri – şrkətin bölmələrinin idarə olunmasına cavabdehdirlər.
3. Staff – yalnız öz gördükləri işin nəticəsinə (keyfiyyət və kəmiyyətinə) cavabdehdirlər.
– Ekspertlər – spesfik sahəyə cavabdehdirlər (maliyyə, İT, hüquq və s.).
Müəllifin Strategiya Nədir? adlı yazısını oxumaq üçün buradan keçid edə bilərsiniz.
