Süni intellektin təkamülü ləngimədən davam edərkən, bu sahədə ən az nəzərə çarpan texnologiyalardan biri də chatbot texnologiyalarıdır. Bu gün WhatsApp, Slack, Skype və oxşar mesajlaşma tətbiqləri populyardır. Təkcə Facebook Messenger aylıq istifadəçi sayı 1,2 milyarda çatır. Bu mesajlaşma tətbiqləri artdıqdan və daha çox yayıldıqdan sonra bəzi problemləri həll etmək üçün insan söhbətlərini təqlid edə bilən söhbət qutularına maraq da artdı. Çində hazırlanmış WeChat botları ilə indi həkim görüşlərini təşkil edə və taksi çağıra, dostlarınıza pul göndərə və uçuşunuzu təşkil edə bilərsiniz.
Onlayn chatbotlar vaxt və enerjiyə qənaət edərək müştəri münasibətlərini avtonom edir. Proqnoza görə, müştəri münasibətlərinin 85 faizi 2020-ci ilə qədər insansız olacaq. Digər tərəfdən, chatbotlar tərəfindən təqdim olunan imkanlar müştərilərin istəklərinə cavab verməkdən daha çox irəli gedə bilər. Bu sistemlərdən şirkətlərin digər vəzifələrində istifadə edilə bilər. Məsələn, istifadə sahələrinin nümunələri istifadəçi məlumatlarını toplamaq, görüşlər təşkil etmək və xərcləri azaltmaqdır. Bu səbəblərə görə chatbot bazarı eksponent olaraq böyüyür.
Ancaq istifadəçinin inamla istifadə edə biləcəyi interaktiv bir sistem yaratmaq asan deyil. Bu səbəbdən təcili mesaj göndərən IM botları hələ də insanların işini görə bilmir. Bu yazıda chatbotların gələcəyi haqqında sizə danışmaq əvəzinə, chatbotun nə olduğunu, necə işlədiyini, işiniz üçün nə edə biləcəyini və öz başınıza bir chatbot yaratmağın nə qədər çətin olduğunu qısa şəkildə izah edəcəyik.
Chatbot (Söhbət robotu) nədir və nə kimi faydaları var?
Chatbotun lüğət mənası təxminən “Xüsusilə İnternetdə insanlarla söhbət simulyasiyası yaratmaq üçün hazırlanmış kompüter proqramı.” kimi ifadə edilə bilər.
Chatbot bizimlə əlaqə qurmaq üçün mesajlaşma tətbiqlərindən, virtual köməkçilərdən və internetdəki tətbiqlərdən istifadə edərək sahibkarı və müştərini daha da yaxınlaşdıran köməkçilərdir. Bir sözlə, istifadəçi ilə əlaqə quran avtomatik sistemlər kimi müəyyən edilə bilər.
Bəs bir işin chatbota ehtiyacı nədir? Gündəlik işlərdən yaxa qurtarmaq və eyni zamanda istifadəçilərin sorğularını qiymətləndirmək kimi səbəblər, chatbotlara ehtiyacın səbəbini izah edə bilər. Üstəlik istifadəçilərin istəklərinə çox yüksək sürətlə işlənərək cavab vermək müştəri məmnuniyyətini və şirkətə sadiqliyini artıra bilər.
Müştərilər də chatbot sistemlərindən faydalanır və gündən-günə onlarla maraqlanır. 2017-ci ilin Noyabr ayında keçirilən “Beynəlxalq İnternet Elmi Konfransı” nda təqdim olunan bir araşdırma, insanların chatbotlarla ünsiyyət qurmağın səbəblərini təsnif etdi. Bu araşdırmaya görə, insanların chatbot ilə ünsiyyət qurmasının səbəbləri aşağıdakılardır:
1- Məhsuldarlıq: Chatbotlar məlumat əldə etmək və ya ona çatma yolunu göstərmək üçün sürətli və təsirli bir üsuldur.
2- Əyləncə: İnsanlara əyləncəli məsləhətlər göstərməkdən əlavə, Chatbots insanlara boş vaxtlarında vaxt sərf etməyə kömək edir.
3- Sosial və münasibət amilləri: Chatbotlar sosial təcrübə təmin edəcək və mühakimə olunmadan söhbət etmə imkanı təqdim edəcək ünsiyyət üslubları ilə insanların təklik hissini azaldır. Bu şəkildə ünsiyyət bacarıqları da inkişaf edə bilər.
4- Maraq: Chatbotlar insanlarda maraq oyadır. İnsanlar bu texnologiyanın bacarıqlarını sınamaq və yeni şeylər sınamaq istəyirlər.
Chatbot-ların keçmişi
İlk chatbot 1966-cı ildə ABŞ-da Massaçusets Texnologiya İnstitutunda (MİT) işləyən və Eliza adını almış kompüter alimi Cozef Weizenbaum tərəfindən yazılmışdır. Chatbot o qədər realist ünsiyyət qurmağı bacardı ki, insanları onun həqiqi bir insan olduğuna inandıra bildi.
1990-cı illərin əvvəllərində kompüterlərin düşünə biləcəyi ehtimalını təyin etməyə kömək edən Turing testi hazırlanmışdır. Testdə bir insan həm insanla, həm də kompüterlə danışırdı. Məqsəd insanın ünsiyyət qurduğu bir kompüter və ya bir insan olub-olmadığını anlamaq idi. Bu test bu günə qədər yaşaya bilsə də, bir çox rabitə proqramı sınaqdan uğurla keçdi.
Chatbot növləri
Xüsusi məqsədlər üçün botların proqramlaşdırılmasına əsaslanaraq, bu proqramları iki əsas kateqoriyaya ayıra bilərik:
Sadə chatbotlar və əvvəlcədən hazırlanmış əmrlərə əsasən işləyən ağıllı və inkişaf etmiş chatbotlar.
Sadə Chatbotlar: Əvvəlcədən müəyyən edilmiş açar sözlərini başa düşərək işləyən proqramlar. Bütün əmrlər “developer” tərəfindən yazılır və hər bir hal üçün ayrıca işlənir. İstifadəçi göstərilən açar sözlərdən istifadə etmədən bir sual verərsə, proqram istifadəçinin istəyini başa düşməyəcək və “bağışlayın, başa düşmədim.” kimi avtomatik cavab verəcək.
Smart Chatbots: Bu proqramlar istifadəçi ilə süni intellektin köməyi ilə əlaqə qurur. Əvvəlcədən hazırlanmış cavabların əvəzinə ana başlıqla əlaqəli cavablar verən bu proqramlar istifadəçinin istifadə etdiyi bütün sözləri qeyd edir və sonradan işləyir. Digər tərəfdən, Forrester tərəfindən hazırlanan “Chatbots statusu” hesabatında bu proqramların möcüzə yaratmadığını və istifadəçilər üçün yaxşı bir təcrübə verə bilmədiklərini söylədi. Bütün bu çatışmazlıqlara baxmayaraq, ağıllı chatbotlar hazırlamaq hələ də tələb olunur.
Hesabatda: “Chatbot developerləri və dizaynerləri bağban kimidir. Proqramları daim maraqlandırmaq, dəstəkləmək və əsas quruluşu pozmadan daim düzəlişlər etmək lazımdır. Dizaynerlər də istifadəçiləri həvəsləndirmək və tədricən inkişaf edən tədris prosesində proqramdan daha çox istifadə etmək üçün yeni yollar tapmalıdırlar”. cümlələri yer alır.
Ən məşhur Chatbotlar
Botlar üçün müxtəlif axtarış motorları mövcuddur. Bunlardan bəziləri Chatbottle, Botlist və Thereisabo-dur. Bu və buna bənzər axtarış motorları sayəsində tərtibatçılar məhsullarını tanıtdıra və yeniliklər barədə məlumat verə bilərlər. Bu saytlar, həmçinin botları reytinq, istifadəçi statistikası, istifadə olunan platformalar, səyahət, məhsuldarlıq, sosial rabitə, e-ticarət, əyləncə, xəbərlər və s. kimi kateqoriyalara görə sıralayır. Siyahılarda Facebook Messenger, Slack, Skype və Kik üçün 3 min beş yüzdən çox botun hazırlandığı görülür.
Chatbot axtarış motorlarında hər kateqoriyanın ən yaxşısını tapa bilərsiniz. Məsələn, Poncho Facebook Messenger üçün ən uğurlu botdur. Poncho, internetdə tez-tez istifadə olunan kiçik zarafatlar və “meme” ilə fərdi hava məlumatları haqqında məlumat verir. Bunun sayəsində bot ruhsuz bir hava tətbiqi deyil, meteoroloq dostu kimi çıxış edir.
Chatbotlar nə edə bilər?
Kristina Milianın sözlərinə görə, chatbotlar, markalar və ya məşhurlar ilə onların pərəstişkarları arasındakı əlaqənin gələcəyi olacaq.
Həm yeni müəssisələr, həm də institusional şirkətlər bu interaktiv tətbiqləri gündəlik əməliyyatlarında daha çox istifadə etməyə başladılar. Bu şirkətlər müştərilərlə ünsiyyətdən tutmuş satışa qədər bir çox sahədə chatbotlardan kömək alırlar. Çat botların faydalı olduğu yerləri aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Müştəri Münasibətləri Xidmətinin təkmilləşdirilməsi: Müştəri münasibətlərinə gəldikdə, müştərilərinin uzun müddət operatorları gözləmələrini istəməyən müəssisələr chatbotlara üstünlük verirlər. Həmçinin “Tez-tez verilən suallar” bölməsinin faydasız və istifadəsiz olduğu düşüncəsini ortadan qaldırmaq və istifadəçilərə axtardıqları cavabı asanlıqla tapmaları üçün chatbotlar çox faydalıdır.
Alış-veriş prosesini sadələşdirmək: Siz yalnız chatbot-da istədiyinizi yazmağınız və proqramın satış şöbəsinə lazımi məlumatı verməsini gözləyin. Bu anda chatbotlar faydalı bir köməkçidir ki, hər dəfə alış-veriş etdiyiniz zaman sifarişinizi ətraflı göstərməyiniz lazım deyil. Çünki chatbotlar növbəti dəfə seçimlərinizi xatırlayacaq və işinizi daha da asanlaşdıracaqdır.
Fərdi ünsiyyət: Chatbotlar ziyarətçilərin xüsusi suallarına cavab verir, uzun bir siyahıda itirilməsinin qarşısını alır. Müştəriyə maraqlı olan bu tətbiqetmə, müştərinin bu şirkətdən alış-veriş etmək istəyini də artırır.
Artan cavab nisbəti: İş yerlərinin Facebook səhifələrinə göndərilən sualların 90 faizi cavabsız qalır. Chatbotlar, gələn sualların 100 faizinə cavab verməklə ziyarətçilərin alış-veriş etmə ehtimalını artırır.
Təkrarlanan tapşırıqları avtomatik olaraq yerinə yetirmək: Bir çox müştəri iş saatı, şirkətin yeri, çatdırılma prosesi kimi mövzularda məlumat almaq üçün suallar verir. Hər dəfə eyni cavabı yazmaq əvəzinə, chatbot istifadə etmək daha məntiqli və daha sürətli bir yoldur. Bu metod sayəsində işçilərin iş yükü də azala bilər.
Chatbotu necə inkişaf etdirmək olar?
1- Məqsədini müəyyənləşdirin: inkişaf etdirmək istədiyiniz Chatbot nə etməlidir? Lazımi funksiyaları dəqiq müəyyənləşdirərək siyahıya alın.
2- Müştərilərinizlə ünsiyyət üçün istifadə edəcəyiniz yolu müəyyənləşdirin: istifadəçilərinizin ünsiyyət qurmaq istədiyi yer haradırsa, oranı seçdiyinizə əmin olun. Bu kanallar Facebook Messenger, WhatsApp və ya başqa bir mesajlaşma tətbiqi ola bilər.
3- İşə harada başlamaq lazım olduğunu müəyyənləşdirin: chatbot inkişaf etdirmək üçün iki üsuldan istifadə edə bilərsiniz. Birincisi hazır chatbot proqramı köməyi ilə proqramınızı yaratmaq, digəri isə sıfırdan başlamaq və inkişaf etdirməkdir.
4- İnkişaf etdirin, redaktə edin və işə salın: proqramın davranış alqoritmini müəyyənləşdirin. Cavablar üçün məlumat bazası yaradın və chatbotunuzu sınayın. Proqramınızı potensial müştərilərinizə təqdim etməzdən əvvəl hər şeyi iki dəfə yoxlayın.
İndi 3-cü maddədə bəhs etdiyimiz üsullara bir daha nəzər salaq və chatbot inkişaf metodlarını nəzərdən keçirək.
Scratch-dan başlayaraq hazırlanan Chatbot: Bu metod kodlaşdırma biliyi və əl mesajlaşma tətbiqetmələrinə inteqrasiya tələb etdiyindən, bir proqramçı deyilsinizsə və ya bu sahədə kifayət qədər məlumatınız yoxdursa, bir proqram developer şirkəti ilə əməkdaşlıq etməlisiniz. Bu metodun faydaları;
– Ehtiyacınıza tam cavab vermək
– Bot tərəfindən əldə edilmiş məlumatları idarə etmək
– Asanlıqla düzəlişlər edin
– Müştəri ilə ünsiyyət üçün ən uyğun chatbotdan istifadə kimi göstərilə bilər.
Digər tərəfdən, bu metod əhəmiyyətli maliyyə qoyuluşu və vaxt tələb edə bilər.
Chatbot Developer platformalarından istifadə: Sizə lazım olan xüsusiyyətləri və inteqrasiyaları təmin edən bir xidmət vasitəsilə chatbot inkişaf etdirə bilərsiniz. Öz komandanıza kömək və istifadə etmək üçün bir chatbot axtarırsınızsa, bu metod yaxşı bir seçim ola bilər. Digər tərəfdən, bu üsul bəzi mənfi cəhətləri də gətirir. Ən vacibi bunlardır: məhdud redaktor səlahiyyətləri və developer xidmətindən asılılıq.
Sonda isə Chatbot-u inkişaf etdirməyə kömək edən platformaları sizə təqdim edirik.
– Chatfuel
– Beep Boop
– Botsify
İnsan resursları sahəsində karyera qurmaq haqqında olan məqaləyə nəzər yetirmək üçün bura kliklə
