2019-cu ilin son ayında ortaya çıxan koronavirus, insanların səhhətini təhdid etməklə yanaşı, həm onların, həm də ölkələrin iqtisadiyyatı üçün ciddi bir problem yaratmaqdadır. Hökümətlər bu virusun iqtisadiyyata olan mənfi təsirlərinin qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər görür. Ölkəmizdə gedən fəaliyyətlərə həm fiziki, həm də hüquqi şəxslərdən dəstək gəlməkdədir. Azərbaycan Bankları da virus ilə mübarizəyə qoşulanlar sırasındadır.
Bu araşdırmada iqtisadiyyatda mühüm rola malik olan bank sektorunun necə davrandığını, nə cür addımlar atdığını, müştəriləri və ölkədə gedən yardım faəliyyətləri üçün nələr etdiyini ortaya çıxarmağa çalışdıq.
Araşdırmada 28 bank yer almışdır. İlk öncə bu bankların aktivlərinə, kapitalına və Koronavirusla Mübarizəyə Dəstək Fonduna etdikləri ianə rəqəmlərinə baxaq. Qiymətlər Azn olaraq ifadə edilmişdir.
| Bankların siyahısı | Aktivləri | Kapitalı | Fonda İanə miqdarı |
| Access Bank | 897milyon | 94milyon | 250.000 |
| AFB Bank | 574milyon | 79milyon | |
| AG Bank | 100.000 | ||
| Amrah Bank | 209milyon | 8.8milyon | 200.000 |
| Ata Bank | 532milyon | 137milyon | 100.000 |
| Azerturk Bank | 347milyon | 55milyon | 100.000 |
| Azərbaycan Beynəlxalq Bank | 9milyard | 1.3milyard | 2.000.000 |
| Premium Bank | 642milyon | 127milyon | 500.000 |
| Azərbaycan Sənaye Bankı | 916milyon | 97milyon | 250.000 |
| Bank BTB | 150.000 | ||
| Gunay Bank | 215milyon | 64milyon | 100.000 |
| Kapital Bank | 4,4milyard | 470milyon | 500.000 |
| Muğan Bank | 660milyon | 87milyon | 200.000 |
| Naxçıvan Bank | 232milyon | 83milyon | 50.000 |
| NBC Bank | 323milyon | 59,7milyon | 100.000 |
| Pakistan Bank | 10milyon | 9,7milyon | |
| Bank Respublika | 1,4milyard | 77,8milyon | 200.000 |
| Express Bank | 33,8milyon | 114milyon | 150.000 |
| Bank of Baku | 381milyon | 64milyon | 150.000 |
| VTB Bank | 157milyon | 60milyon | |
| Xalq bank | 2,4milyard | 419milyon | 500.000 |
| Paşa Bank | 4,7 milyard | 475milyon | 500.000 |
| Rabitə Bank | 730milyon | 150.000 | |
| Turan Bank | 489milyon | 74milyon | 100.000 |
| Unibank | 752milyon | 111milyon | 220.000 |
| Yapıkredi | 517milyon | 58milyon | |
| YeloBank | 484milyon | 67milyon | 150.000 |
| Ziraat | 227milyon | 67milyon | 25.000 |
Koronavirusla Mübarizəyə Dəstək Fonduna edilən dəstəklərdən əlavə, bəzi banklar Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən yaradılan Özünüməşğulluq proqramına da dəstək verərək orada yer almışlar. Hələ ki, 8 bankın bu proqrama dəstək olduğu bilinir. Bunlar:
- Azərbaycan Beynəlxalq Bank
- Kapital Bank
- Paşa Bank
- Access Bank
- Bank Respublika
- Rabitəbank
- Turan Bank
- Yelo Bank
Özünüməşğulluq proqramı – “Bu proqram çərçivəsində aztəminatlı ailələrə fərdi təsərrüfatlarının təməlini qoymaq və ya inkişaf etdirmək üçün dövlət vəsaiti hesabına ailəyə birbaşa natura şəklində mal, material və digər əmlakın verilməsi ilə (nağd vəsait olmamaq şərti ilə) dəstək göstərilir. Ailə təqdim etdiyi biznes plana uyğun olaraq istehsal və ya xidmət avadanlıqları ilə təmin edilir. Bu, özünüməşğulluq proqramını digər ölkələrdəki təcrübədən fərqləndirən cəhətdir.”
Bilindiyi kimi, koronavirusun qarşısının alınması məqsədilə ölkəmizdə aprel ayının 20-nə qədər karantin rejimi tətbiq edilib. Bu vaxt ərzində bir çox firma və banklar da öz fəaliyyətlərini buna uyğunlaşdırmışdır. İş saatlarında elastikliyi artıran banklar, bir çox iş sahəsini evdən (remote) işlə əvəzləmişdir.
Rəqəmsal mediada da öz varlığını göstərən banklar, orada gedən trendlərdən də geri qalmamışdır. Xüsusən #Evdəqal kampaniyasına bir çox bank qoşulmuşdur. Bəziləri postlarla, bəziləri videoçarxlarla rəqəmsalda da trenddən geri qalmamışdır. Demək olar ki, araşdırmada yer alan bankların hamısı rəqəmsal mediada bu vaxt ərzində uğurlu və aktiv fəaliyyət göstərmişdir.
Əsas məsələ Bankların öz müştərilərinə qarşı aldıqları qərarlardır. Bu vaxt ərzində qeydə alınan və ən çox tətbiq edilən kampaniya bitən kartların müddətlərinin 3 ay ödənişsiz şəkildə uzadılması olmuşdur. Qeyd edəcəyimiz banklar bu kampaniyanı həyata keçiriblər.
- AFB Bank
- Amrah Bank
- AG Bank
- Azərbaycan Beynəlxalq Bankı
- Bank BTB
- Gunay Bank
- Naxçıvan Bank
- NBC Bank
- Express Bank
- VTB Bank
- Xalq Bank
- Paşa Bank
- Rabitə Bank
Edilən kampaniyalar arasında biri xüsusi diqqət çəkmişdir. Access Bank 65 yaş və üzəri olan müştərilərinə özəl xidmət göstərməkdədir. Sadəcə bir zənglə bir sıra bank xidməti o müştərilər üçün evdən çıxmadan yerinə yetiriləcək.
Bank müştəriləri üçün ən əsas məqamlardan olan kredit ödənişləridir. Bəzi banklar kredit ödənişləri üçün bir sıra qərarlar alıblar. Bunlar kreditləri ləğv etmə və ya təxirə salmaq kimi deyil. Aşağıda qeyd edəcəyimiz banklar, kredit borcunu ödəməyə çalışan müştərilərə qarşı fərdi dəstək göstərəcəklər. Kreditini ödəməyə çətinlik çəkən şəxslər, bankları ilə əlaqəyə keçərək fərdi dəstək ala bilirlər. Bunlara gecikməyə qarşı olan faiz borcunun yazılmaması, müddətin uzadılıb, məbləğin azaldılması kimi addımlar daxildir. (Access Bank, xarici valyutada olan kredit borcunu, milli valyutaya çevirmə imkanı da təqdim edir) Bunlar sabit deyil, çətinlik yaşayan müştərilərlə fərdi şəkildə müəyyən ediləcək. Bu banklar:
- Access Bank
- Bank BTB
- Rabitə Bank
Bəzi banklar isə bu haqda düşündüklərini, ancaq hələ qərar verilmədiyini bildiriblər. (Məsələn, Turan Bank, AFB Bank və s.)
Bankların veridiyi əsas xidmətlərdən biri də İpoteka ilə bağlıdır. Qeyd etdiyimiz sadəcə AG Bank, ipoteka ödənişləri ilə bağlı bir sıra yüngülləşdirici tədbirlər alıb. Gecikmələrə qarşı əsas məbləğə tətbiq edilən faiz bu müddət ərzində ləğv olunmuşdur.
Bir sıra bank əlavə olaraq biznes kreditlərinə qarşı da addımlar atmışdır. NBC Bank, Kiçik və Orta biznes kreditlərində cərimə faizini dayandırır. Bank of Baku, biznes sahiblərinə 3 ay elektron kommersiya xidmətini pulsuz təklif edir. Son olaraq Paşa Bank, Biznesin davamlılığını dəstəkləmək və ixtisarların qarşısını almaq və ya mümkün qədər azaltmaq məqsədilə ticarət mərkəzlərinin kirayəçilərinə 2020-ci ilin Mart və aprel aylarının kirayə haqqları üzrə endimlər edəcəkdir.
Digər bir kampaniya isə Pos terminallarda nəğdləşdirmə zamanı kommisiya haqqının tutulmamasıdır. Bu banklar:
- Access Bank
- Amrah Bank
- Kapital Bank
Bunlara əlavə olaraq, bəzi banklar fərqləndirici və xüsusi addımlar atmışdır. Misal olaraq, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı 7 Aprel tibb işçiləri münasibətilə onlara bir sıra bank xidmətini ödənişsiz etmişdir. Əlavə olaraq oradan pensiya alanlar, 2 ay ərzində bütün bankların bankomatlarından və azrpoçt filiallarından əldə edə biləcəklər. Express Bank və VTB Bank rəqəmsal mediada paylaşaraq, maddi vəziyyətinə görə çətinlik çəkən bir çox ailəyə dəstək olublar.
Qısaca koronavirus vaxtında Azərbaycan banklarının bəzilərini gözdən keçirdik. Hansı tədbirlər alınıb və nələr düşünülür. Ancaq, bu araşdırmaya görə 2 əsas məqamı sizlərə çatdırmaqda fayda vardır.
- Statistik məlumatlar, bankların yayınladığı son nəticələrə əsasən tərtib edilmişdir. Araşdırma müddətindən sonra bu rəqəmlərin dəyişməsi mümkündür.
- Edilən kampaniyalar və onların detalları dəyişə bilər, əlavə oluna və ya ixrac oluna bilər. Qeyd etdiyimiz banklara əlavə olaraq digər banklar da yeni qərarlar almış ola bilər. Bu səbəbdən bilməliyik ki, araşdırma nəticələri araşdırma zamanında əldə olunan məlumatlara əsasən tərtib edilmişdir.
Araşdırmada yer alanlar: Natavan Həsənli, Şamil Abdukərimov, Əmrəli Əlyesa.
Neft barədə gözlənilən razılaşma haqqında məlumat almaq üçün buraya klikləyin.
