Valideynlər olaraq çox vaxt nəzarət sizdə olsa da, bəzən həyatımızın ən qiymətli hissələrinə çevrilən uşaqların istək və tələblərinə qarşı gələ bilmirik. Bunun ən gözə çarpan nümunəsinə alış-veriş proseslərində rast gəlirik. Adi alış-veriş vərdişlərimizi uşaqlarımızın xoşbəxtliyi və ehtiyacları üçün dəyişdirə bilərik. Beləliklə, hansı vəziyyətlərdə uşaqların, valideynlərin alış-veriş vərdişlərinə təsiri ilə qarşılaşırıq?
İdarə uşaqların əlinə keçir?
Düşünürəm ki, yuxarıdakı sualın cavabı bəzi hallarda “bəli” ola bilər. Valideynlər uşaqların marağını və diqqətini cəlb edə biləcək şeylər alarkən öncəliyi uşaqların tələbləri olmalıdır. Uşağınız deyir: “Ana, mən aslanla dondurma istəyirəm!” Bu cümləni eşitdikdən sonra marka və növündən asılı olmayaraq dondurma alan bir valideyn üçün dondurma almaq vərdişi “aslan dondurması” na çevriləcək. Bu vəziyyəti müxtəlif nümunələrlə açıqlamaq olar.
Son illərdə yayımlanan Toyota reklamlarına nəzər salaq. “Atam Toyota kimi bir insandır!” şüarı, uşaqlar üzərindən verilən bu mesaj ilə bir çox ailənin maşın almaq anlayışını dəyişdirdi. Uşaqların diqqətini cəlb edən reklamlar və məhsullar, demək olar ki, valideynlərin radarında olmur.
Günün çox hissəsini ekran qarşısında keçirən və reklamları izləyən övladlarınız, aldığınız məhsullar barədə də fikirlərini bildirə bilərlər. Bu nəticəsində də valideynlərin satın alma davranışı və vərdişləri dəyişə bilər. Aylıq market alış-verişində belə, uşaqlarınız etdiyiniz son siyahıya müdaxilə edə bilər.
Marketinqə uşaqların əli dəydi!
Uşaqlı ailələrin yay tətili üçün ödəmələri və tarix planlaşdırması belə uşağın məktəb dövründən sonra olmalıdır. Uşaqların alış-veriş vərdişlərinə təsiri bu nümunə ilə daha aydın göstərilə bilər. Bu mövzuda da vacib elmi araşdırmalar aparılır. Aşina Gülerarslan-ın “Uşaq və ailənin satın alınma qərarlarına təsiri” başlıqlı araşdırması bu mövzuda çox zəngin bir qaynaq təqdim edir.
Aşina Gülerarslan apardığı araşdırmanın təhlil hissəsində “Ailələrdə qərar qəbul etmə prosesini araşdırarkən uşaqların tətil, yemək, böyük və uşaq geyim seçimlərində xüsusilə təsirli olurlar və uşaqların problem müəyyənləşdirmə, araşdırma, qərar və satınalma addımlarında əhəmiyyətli təsir göstərdikləri də bildirilir” nüansını çatdırmışdır.
Marketinq strategiyalarının da uşaqlara istiqamətlənməyə başladığı bir dövrdəyik. Uşaqların məruz qaldığı reklamların tezliyi, məzmunu və təsiri, valideynlərin alış proseslərini və vərdişlərini aydın şəkildə dəyişdirə bilər.
Əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edən uşaqlar təkcə nəsillərin yaşaması üçün deyil, marketinq, reklam və iqtisadiyyat üçün də böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu gün uşaqlar iqtisadiyyatın hərəkətverici qüvvələrindən biri kimi görülür və marketinq sahəsində mühüm hədəf qrupunu təşkil edirlər.
Qərarı onlar verirlər.
Cizgi film qəhrəmanları və cizgi filmləri ilə hazırlanan reklamların birbaşa təsirinə məruz qala biləcək bu kütlə, valideynlərin satınalma qərarlarına da təsir edə bilir.
Böyüməyə davam edən uşaq marketinqi bu mövzuda ən çox istiqamət verən mövzulardan biridir. Reklam və marketinq dünyasında həm bu günün, həm də gələcəyin müştərisi olan uşaqlar, bu gün maddi azadlıqları olmasa da, ailələrinin maddi güclərini istiqamətləndirmək bacarığına sahibdirlər. Bundan xəbərdar olan markalar, reklam əsərlərini də uşaqları əsas hədəf olaraq seçmişlər. Bu gün qida və geyim kimi sektorlarda valideynlərin alış prosesləri uşaqların üzərindən dolayı yolla dəyişdirilə bilər.
Misal üçün: Nike reklamlarında nümayiş olunan futbol ulduzları uşaqların, xüsusən də oğlanların qəhrəmanlarıdır. Futbolçuların yer aldığı bu reklamlarda olan məhsullar uşaqların diqqətini çəkir. Bu əslində valideynlərə bir mesajdır. Bu cür məhsul xətti ilə uşaqların heyran olduqları insanların geyindiklərini istəyirlər ki, bundan da təbii bir şey yoxdur.
Yeməkdə də qərar uşaqlarındır.
Digər bir misal, yeyinti sahəsindədir. “Max” və “Cheetos” reklamlarına baxın. Bu reklamlarda qəhrəmanların sözləri uşaqlarınıza əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Sizcə, reklam tərəfindən manipulasiya olunan bir uşağın valideynlərinin başqa bir qida məhsulu seçməsi mümkündürmü?
Bu nümunələrə və səbəblərə nəzər saldıqda, alıcıların valideyn olduğu, aldıranların isə uşaq olduqları bir dövrdə olduğumuzu aydın görə bilərik.
Övladlarını sevən və xoşbəxtliyini hər şeydən üstün tutan valideynlər onların həyatlarına təsirinin güclü olduğunu qəbul edir və alış-veriş vərdişlərimizi buna görə formalaşdırırıq.
